กฎหมายสถาบันการเงิน : ขอบเขตการสอบปลายภาคการศึกษาต้น/๒๕๕๒

ประเด็นทบทวน-สรุปขอบเขตการสอบ (เมื่อวันที่ ๑๙ กันยายน ๒๕๕๒)

(๑) ความสัมพันธ์ระหว่างธุรกิจสถาบันการเงินกับระบบเศรษฐกิจ

(รวมถึงบทบาทสำคัญของธุรกิจสถาบันการเงินกับการพัฒนาประเทศ) มีขอบเขตเนื้อหาดังต่อไปนี้

- ประเด็นธุรกิจสถาบันการเงิน

- วิวัฒนาการ (จากสังคมเกษตรกรรม เกษตรเพื่ออุตสาหกรรม และอุตสาหกรรม)

โดยจุดเริ่มต้นของสถาบันการเงินจากนโยบายทางเศรษฐกิจการค้าและการลงทุน ในฐานะแหล่งทุน มาจนกระทั่งสถาบันการเงินเป็นกุญแจสำคัญในการเข้าสู่ตลาดทางการค้าและปรับบทบาทมาเป็นผู้ประกอบธุรกิจการค้าและลงทุน

- ความหมายของ "ธุรกิจสถาบันการเงิน"

จากธุรกิจทางการเงินแต่ละประเภท ได้แก่ ธนาคารพาณิชย์ บริษัทเงินทุน บริษัทหลักทรัพย์ ฯลฯ

ไปสู่การประกอบธุรกรรมทางการเงินที่หลากหลายและซับซ้อนขึ้น หรือที่เรียกว่า Universal Banking /Financial Supermarket (Bazaar)

- ประเภทของสถาบันการเงิน

ให้พิจารณาจากหลัก High risk high return ซึ่งมีผลทำให้แนวทางจากเดิมที่สถาบันการเงินยึดถือตามหลัก credibility มาเป็นการสร้างเสถียรภาพ/ความมั่นคง ตามหลัก stability แทน

โดยภายใต้ความซับซ้อนและความเสี่ยงที่มากขึ้น จึงจำเป็นต้องมีมาตรการทางกฎหมายมารองรับการดำเนินงานของสถาบันการเงินอย่างมีประสิทธิภาพ

ตัวอย่าง //ให้นศ.ศึกษาข้อเท็็จจริงกรณี The Lehman brother groups ของประเทสสหรัฐอเมริกา//

- เพราะเหตุใดถึงต้องปรับเปลี่ยนบทบาทเป็น Universal Banking

(อธิบาย) (๑) ธนาคารพาณิชย์เป็นตัวกลางของระบบเศรษฐกิจ

(๒) ธนาคารพาิชย์เป็นระบบเศรษฐกิจ

- มาตรการรองรับในการปรับตัวเป็น Universal Banking

(๑) แผนพฒนาระบบสถาบันการเงิน (แผนแม่บท)

(๒) การควบรวมกิจการ และโอนกิจการ

(๓) นโยบายรัฐการในการให้ใบอนุญาตจัดตั้งธนาคารพาณิชย์รายใหม่

(๔) การพัฒนาระบบตลาดทุน (ตลาดหลักทรัพย์)

(๕) การปรับปรุงกฎหมายให้เอื้อประโยชน์ต่อบริบททางเศรษฐกิจ

ได้แก่ กฎหมายธุรกิจสถาบันการเงิน และกฎหมายธนาคารแห่งประเทศไทย (ปี ๒๕๕๑)

------------------------------------------------

(๒) สาระสำคัญของกฎหมายธุรกิจสถาบันการเงิน

หลักการ (๑) หลักความเชื่อมั่น และ (๒) หลักการสร้างเสถียรภาพ --พิจารณาจากหมายเหตุท้ายกฎหมาย

๒.๑ หลักความเชื่อมั่น (ศรัทธา)

ประการแรก การขอใบอนุญาต

- รูปแบบองค์กรธุรกิจ ?

- Good Corporate Governance (GCG.)

ประการทีสอง คน (ในฐานะเจ้าของกิจการและผู้บริหาร)

- ศักยภาพ (เงิน)

- ความสามารถ (เชี่ยวชาญทางการเงิน)

- ความน่าเชื่อถือ (ดี/โปร่งใส)

ข้อพิจารณา กรณีผู้บริหารสถาบันการเงิน Board of Director

- พิจารณาจากผู้ที่มีอำนาจจริงในการกำหนดนโยบายของธนาคาร

- พิจารณาคุณสมบัติตามมาตรา ๒๔ (credit / good faith/ conflict of interest / good governance)

- พิจารณาถึงหลักในการบริหารงานตามมาตรา ๒๗ ได้แก่ (๑) บุคคลค้าขายผู้ประกอบด้วยความระมัดระวัง (Professional duty of care) และ (๒) หลักความรับผิดชอบร่วมกัน

ประการที่สาม โครงสร้างและผู้ถือหุ้น

- การควบคุมโครงสร้าง เพื่อป้องกันการครอบงำทางธุรกิจ และผลกระทบต่อความมั่นคงทางเศรษฐกิจของประเทศ

- ผู้มีสัญชาติไทยถือหุ้นไม่ต่ำกว่าร้อยละ ๗๕ มีข้อยกเว้น?

- การถือครองหุ้นสถาบันการเงินในแต่ละรายต้องไม่เกินร้อยละ ๑๐ มีข้อยกเว้น​?

ประการที่สี่ การตรวจสอบโดยทางการ

- การตรวจสอบและสอบทางการให้สินเชื่อ (มาตรา ๔๘-๕๒) และการกำกับทั่วไป (มาตรา ๘๐-๘๓)

- มาตรการทางกฎหมายในการรองรับความเสี่ยง (ตามหลักเกณฑ์บาสเซิล ๒)

ได้แก่ การดำรงเงินกองทุนและสินทรัพย์สภาพคล่อง (มาตรา ๒๙-๓๒)

การจัดชั้นสินทรัพย์และการกันเงินสำรอง (มาตรา ๖๐-๖๒)

การบริหารสินทรัพย์และการดำรงสินทรัพย์สภาพคล่อง (มาตรา ๖๓-๖๕)

- การเข้าควบคุมและแก้ไขสถานะ

ได้แก่ (๑) มาตรการให้สถาบันการเงินต้องจัดทำบัญชีและรายงาน สอบบัญชีตามมาตรฐานวิชาชีพและหลักสากล

(๒) การนำระบบบริหารจัดการที่ดี ตามมาตรา ๘๔

(๓) การแต่งตั้งผู้ตรวจการสถาบันการเงิน (การเตือน/การมีคำสั่งห้าม/การมีคำสั่งถอดถอน/การมีคำสั่งแก้ไข/การระงับการดำเนินการ/การสั่งควบคุม และการสั่งปิดสถาบันการเงิน ///ขอให้เทียบเคียงกับกรณีที่ยกตัวอย่างในชั้นเรียน Federal Deposit Insurance Corporation, FDIC (สถาบันประกันเงินฝาก) และกรณีการจัดตั้ง Bridge Bank เพื่อแก้ไขปัญหาธนาคารที่ปิดกิจการ

๒.๒ การสร้างเสถียรภาพของสถาบันการเงิน

มีประเด็นพิจารณาดังนี้

- การดำรงเงินทุนสำรอง

- การควบรวมโอนกิจการ

- การขยายขอบเขตธุรกิจสถาบันการเงินและธุรกรรมทางการเงิน (ธุรกรรมที่มีลักษณะคล้ายการให้สินเชื่อ)

------------------------------------------------------

(๓) กฎหมายธนาคารแห่งประเทศไทย

หลักการ ธนาคารกลาง?

ระบบการเงินภายในประเทศที่ดำเนินงานโดยคณะรัฐบาล ?

(Owned by the national government)

เป็นเครื่องมือในการบริหารนโยบายทางการเงินของรัฐบาล? (มาตรา ๒๔)

- หลัก don't stay too close and don't stay too faraway.

- ประเด็น ความเป็นอิสระของธนาคารกลาง (Independent Central Bank) ?

- ความรับผิดชอบของผู้ว่าการ/วาระการดำรงตำแหน่ง/คุณสมบัติ/การแบ่งส่วนงานเป็นคณะกรรมการชุดต่าง ๆ (นโยบายทางการเงิน/นโยบายสถาบันการเงิน/ระบบการชำระเงิน)

หมายเหตุ : มาตราที่น่าสนใจ ได้แก่ มาตรา ๕, ๗, ๘, ๑๗, ๒๔, ๒๕, ๒๘, ๒๘/๗, ๒๘/๑๐, ๒๘/๑๒, ๒๘/๑๓-๑๘, และหมายเหตุท้ายกฎหมาย

--------------------------------------------

สำหรับนักศึกษาที่ยังขาดส่งงานไม่ครบตามที่มอบหมาย ให้ติดต่อก่อนวันสอบ

ขอให้โชคดีในการสอบทุกท่าน

(กิตติบดี)