(๑) ความสัมพันธ์ระหว่างธุรกิจสถาบันการเงินกับระบบเศรษฐกิจ
(รวมถึงบทบาทสำคัญของธุรกิจสถาบันการเงินกับการพัฒนาประเทศ) มีขอบเขตเนื้อหาดังต่อไปนี้
- ประเด็นธุรกิจสถาบันการเงิน
- วิวัฒนาการ (จากสังคมเกษตรกรรม เกษตรเพื่ออุตสาหกรรม และอุตสาหกรรม)
โดยจุดเริ่มต้นของสถาบันการเงินจากนโยบายทางเศรษฐกิจการค้าและการลงทุน ในฐานะแหล่งทุน มาจนกระทั่งสถาบันการเงินเป็นกุญแจสำคัญในการเข้าสู่ตลาดทางการค้าและปรับบทบาทมาเป็นผู้ประกอบธุรกิจการค้าและลงทุน
- ความหมายของ "ธุรกิจสถาบันการเงิน"
จากธุรกิจทางการเงินแต่ละประเภท ได้แก่ ธนาคารพาณิชย์ บริษัทเงินทุน บริษัทหลักทรัพย์ ฯลฯ
ไปสู่การประกอบธุรกรรมทางการเงินที่หลากหลายและซับซ้อนขึ้น หรือที่เรียกว่า Universal Banking /Financial Supermarket (Bazaar)
- ประเภทของสถาบันการเงิน
ให้พิจารณาจากหลัก High risk high return ซึ่งมีผลทำให้แนวทางจากเดิมที่สถาบันการเงินยึดถือตามหลัก credibility มาเป็นการสร้างเสถียรภาพ/ความมั่นคง ตามหลัก stability แทน
โดยภายใต้ความซับซ้อนและความเสี่ยงที่มากขึ้น จึงจำเป็นต้องมีมาตรการทางกฎหมายมารองรับการดำเนินงานของสถาบันการเงินอย่างมีประสิทธิภาพ
ตัวอย่าง //ให้นศ.ศึกษาข้อเท็็จจริงกรณี The Lehman brother groups ของประเทสสหรัฐอเมริกา//
- เพราะเหตุใดถึงต้องปรับเปลี่ยนบทบาทเป็น Universal Banking
(อธิบาย) (๑) ธนาคารพาณิชย์เป็นตัวกลางของระบบเศรษฐกิจ
(๒) ธนาคารพาิชย์เป็นระบบเศรษฐกิจ
- มาตรการรองรับในการปรับตัวเป็น Universal Banking
(๑) แผนพฒนาระบบสถาบันการเงิน (แผนแม่บท)
(๒) การควบรวมกิจการ และโอนกิจการ
(๓) นโยบายรัฐการในการให้ใบอนุญาตจัดตั้งธนาคารพาณิชย์รายใหม่
(๔) การพัฒนาระบบตลาดทุน (ตลาดหลักทรัพย์)
(๕) การปรับปรุงกฎหมายให้เอื้อประโยชน์ต่อบริบททางเศรษฐกิจ
ได้แก่ กฎหมายธุรกิจสถาบันการเงิน และกฎหมายธนาคารแห่งประเทศไทย (ปี ๒๕๕๑)
------------------------------------------------
(๒) สาระสำคัญของกฎหมายธุรกิจสถาบันการเงิน
หลักการ (๑) หลักความเชื่อมั่น และ (๒) หลักการสร้างเสถียรภาพ --พิจารณาจากหมายเหตุท้ายกฎหมาย
๒.๑ หลักความเชื่อมั่น (ศรัทธา)
ประการแรก การขอใบอนุญาต
- รูปแบบองค์กรธุรกิจ ?
- Good Corporate Governance (GCG.)
ประการทีสอง คน (ในฐานะเจ้าของกิจการและผู้บริหาร)
- ศักยภาพ (เงิน)
- ความสามารถ (เชี่ยวชาญทางการเงิน)
- ความน่าเชื่อถือ (ดี/โปร่งใส)
ข้อพิจารณา กรณีผู้บริหารสถาบันการเงิน Board of Director
- พิจารณาจากผู้ที่มีอำนาจจริงในการกำหนดนโยบายของธนาคาร
- พิจารณาคุณสมบัติตามมาตรา ๒๔ (credit / good faith/ conflict of interest / good governance)
- พิจารณาถึงหลักในการบริหารงานตามมาตรา ๒๗ ได้แก่ (๑) บุคคลค้าขายผู้ประกอบด้วยความระมัดระวัง (Professional duty of care) และ (๒) หลักความรับผิดชอบร่วมกัน
ประการที่สาม โครงสร้างและผู้ถือหุ้น
- การควบคุมโครงสร้าง เพื่อป้องกันการครอบงำทางธุรกิจ และผลกระทบต่อความมั่นคงทางเศรษฐกิจของประเทศ
- ผู้มีสัญชาติไทยถือหุ้นไม่ต่ำกว่าร้อยละ ๗๕ มีข้อยกเว้น?
- การถือครองหุ้นสถาบันการเงินในแต่ละรายต้องไม่เกินร้อยละ ๑๐ มีข้อยกเว้น?
ประการที่สี่ การตรวจสอบโดยทางการ
- การตรวจสอบและสอบทางการให้สินเชื่อ (มาตรา ๔๘-๕๒) และการกำกับทั่วไป (มาตรา ๘๐-๘๓)
- มาตรการทางกฎหมายในการรองรับความเสี่ยง (ตามหลักเกณฑ์บาสเซิล ๒)
ได้แก่ การดำรงเงินกองทุนและสินทรัพย์สภาพคล่อง (มาตรา ๒๙-๓๒)
การจัดชั้นสินทรัพย์และการกันเงินสำรอง (มาตรา ๖๐-๖๒)
การบริหารสินทรัพย์และการดำรงสินทรัพย์สภาพคล่อง (มาตรา ๖๓-๖๕)
- การเข้าควบคุมและแก้ไขสถานะ
ได้แก่ (๑) มาตรการให้สถาบันการเงินต้องจัดทำบัญชีและรายงาน สอบบัญชีตามมาตรฐานวิชาชีพและหลักสากล
(๒) การนำระบบบริหารจัดการที่ดี ตามมาตรา ๘๔
(๓) การแต่งตั้งผู้ตรวจการสถาบันการเงิน (การเตือน/การมีคำสั่งห้าม/การมีคำสั่งถอดถอน/การมีคำสั่งแก้ไข/การระงับการดำเนินการ/การสั่งควบคุม และการสั่งปิดสถาบันการเงิน ///ขอให้เทียบเคียงกับกรณีที่ยกตัวอย่างในชั้นเรียน Federal Deposit Insurance Corporation, FDIC (สถาบันประกันเงินฝาก) และกรณีการจัดตั้ง Bridge Bank เพื่อแก้ไขปัญหาธนาคารที่ปิดกิจการ
๒.๒ การสร้างเสถียรภาพของสถาบันการเงิน
มีประเด็นพิจารณาดังนี้
- การดำรงเงินทุนสำรอง
- การควบรวมโอนกิจการ
- การขยายขอบเขตธุรกิจสถาบันการเงินและธุรกรรมทางการเงิน (ธุรกรรมที่มีลักษณะคล้ายการให้สินเชื่อ)
------------------------------------------------------
(๓) กฎหมายธนาคารแห่งประเทศไทย
หลักการ ธนาคารกลาง?
ระบบการเงินภายในประเทศที่ดำเนินงานโดยคณะรัฐบาล ?
(Owned by the national government)
เป็นเครื่องมือในการบริหารนโยบายทางการเงินของรัฐบาล? (มาตรา ๒๔)
- หลัก don't stay too close and don't stay too faraway.
- ประเด็น ความเป็นอิสระของธนาคารกลาง (Independent Central Bank) ?
- ความรับผิดชอบของผู้ว่าการ/วาระการดำรงตำแหน่ง/คุณสมบัติ/การแบ่งส่วนงานเป็นคณะกรรมการชุดต่าง ๆ (นโยบายทางการเงิน/นโยบายสถาบันการเงิน/ระบบการชำระเงิน)
หมายเหตุ : มาตราที่น่าสนใจ ได้แก่ มาตรา ๕, ๗, ๘, ๑๗, ๒๔, ๒๕, ๒๘, ๒๘/๗, ๒๘/๑๐, ๒๘/๑๒, ๒๘/๑๓-๑๘, และหมายเหตุท้ายกฎหมาย
--------------------------------------------
สำหรับนักศึกษาที่ยังขาดส่งงานไม่ครบตามที่มอบหมาย ให้ติดต่อก่อนวันสอบ
ขอให้โชคดีในการสอบทุกท่าน
(กิตติบดี)
